Focus off – het organisatiebelang van ontfocussen

Als het gaat om flow en prestaties, dan denk je waarschijnlijk ook aan het kunnen focussen en concentreren op je werk. En dat is terecht, want om helemaal op te gaan in dat wat je aan het doen bent en optimaal productief en creatief te zijn is focus enorm belangrijk. De organisatie heeft dus veel belang bij het stimuleren van focus en concentratie. Toch hebben organisaties er niet alleen belang bij dat medewerkers zich goed kunnen focussen. Ontfocussen is evenzo belangrijk! En daar hebben organisaties vaak veel minder of zelfs helemaal geen aandacht voor.

Na perioden van focus en concentratie is het ook belangrijk dat je tijdig ontspant en rust neemt. Uit onderzoek is gebleken dat mensen die intense concentratie afwisselen met bewuste rust de beste prestaties leveren en het aangenaamste leven hebben. Dit heeft te maken met ons onderbewustzijn en de hoeveelheid aan informatie die we te verwerken hebben. En om iets met die informatie te kunnen doen, moeten we die informatie ook kunnen selecteren, begrijpen, ordenen en verwerken. We kunnen namelijk maar veertig prikkels tegelijk verwerken. Een groot deel van onze gedachten en prikkels komen dan ook niet in ons bewustzijn, maar in ons onderbewustzijn terecht. Er zit dus veel kennis en informatie in ons onderbewustzijn opgeslagen. En wanneer je je ontfocust, ontspant en rust neemt, kun je die opgeslagen kennis weer beter naar je bewustzijn halen. Op het moment dat we in rusttoestand zijn en niet bewust nadenken, dan schakelt ons brein over op het defaultnetwerk. 

Lees ook: Hoe optimaliseer je je focus en concentratie op je werk?

Het defaultnetwerk is een gebied in onze hersenen waarin herinneringen en al onze waarnemingen waar we ons niet direct bewust van zijn worden vastgelegd. In rusttoestand maakt ons brein via dat netwerk allerlei creatieve verbindingen tussen alle herinneringen die daar liggen opgeslagen. Wanneer je een probleem op moet lossen of een creatief idee nodig hebt, kun je dus beter een pauze inlassen en iets anders gaan doen. Bijvoorbeeld een wandeling maken in de natuur.

Een wandeling in de natuur maken levert je overigens dubbel creatief voordeel op. Volgens de Japanners Seiji Shibata en Naoto Suzuki hebben planten of uitzicht op de natuur een positief effect op de creativiteit. Andere Japanse onderzoeken laten bovendien zien dat de natuur een rustgevende werking heeft op je lichaam en geest, je gevoel van welzijn vergroot en stress reduceert. Ook onderzoekers van de Universiteit van Wageningen bevestigen deze effecten van de natuur op je welbevinden.

We krijgen continu prikkels en informatie via onze apparaten te verwerken en dat maakt dat we continu afgeleid zijn. We denken dat afleiding de vijand van focus is, maar dat blijkt niet zo te zijn. “We vinden het moeilijk om te focussen omdat ons brein overprikkeld is.”, vertelt Chris Bailey in zijn TEDx talk How to Get Your Brain to Focus. Het probleem is we denken dat we continu iets moeten doen. Daardoor geven we ons brein geen ruimte meer om te kunnen dwalen. Wanneer we onze aandacht laten rusten, bijvoorbeeld door van de ene naar de andere ruimte te lopen of een wandeling te maken, gaat ons brein dwalen. Dit dwalen van het brein wordt mind-wandering genoemd.

Bij mind-wandering gaan we in ons onderbewustzijn door drie stadia: het verleden, het heden en de toekomst. En wat blijkt: ons brein dwaalt vaker af naar de toekomst dan naar het heden of verleden. Hierin lijkt het geheim van onze creativiteit te liggen. Wanneer we met andere dingen bezig zijn en onze aandacht even niet focussen, juist dan ontstaan de ideeën en oplossingen. Misschien herken je dat wel. Je besteed al uren aan dat lastige project en net wanneer je even van je werkplek bent weggelopen, je de hond uitlaat, of wanneer je even een luchtje schept, komt de oplossing als vanzelf bij je binnen. Afstand nemen van prikkels maakt je dus meer creatief.

Een organisatie heeft er dus veel belang bij dat medewerkers intense concentratie afwisselen met bewuste rust. Het levert betere prestaties en meer creativiteit (lees ook oplossingsgerichtheid en innovatie) op. Bovendien bevordert voldoende rust de fysieke en mentale gezondheid van medewerkers met een laag verzuimcijfer tot gevolg.

Ontfocussen is een belangrijk onderdeel in een flow-organisatie. Wil je meer weten over hoe jouw organisatie een flow-organisatie wordt? Lees dan de serie Het grote stappenplan richting een flow-organisatie.